Nederlands-Indië
Léon • 29 september 2019
Tweestrijd
Afgelopen week zat ik te lezen in het Magazine Pinda*. Hierin las ik de column van Theodor Holman (1953), 'Een gewone indische jongen'. In zijn laatste zinnen werd ik gegrepen door zijn woorden: "Indië bestaat niet. Daar kan ik niet heen. Naar Indonesië wil ik niet. Daar kom ik vandaan."
Het besef dat Indië (Nederlands-Indië) niet meer bestaat kwam enkele jaren geleden pas bij mij binnen. Weten deed ik natuurlijk al, voelen deed ik daarvoor nog niet. Het was en is nog steeds een vreemde gewaarwording. Want waar hoor ik dan thuis? En waar voel ik mij thuis?
Als kind had ik niet zoveel met het Indische. Ik voelde mij vooral een Nederlander. Geboren en getogen. Ik had zelf enige afkeer tegen Indonesië. Hoewel ik natuurlijk geregeld met de Indische cultuur in aanraking kwam, deed mij dat niet zoveel. De kip en de gele rijst vond ik wel lekker, maar meer ook niet. Ik had voornamelijk Nederlandse vrienden en vriendinnen. Natuurlijk merkte ik wel wat verschillen tussen ons gezin en die van vriendjes. Een van de verschillen had betrekking op het eten. Bij ons was altijd iedereen welkom. Kwam iemand onverwachts langs, dan werd er een extra bord op tafel gezet. En eters kregen vaak bij het weggaan een bakje met eten mee.
Dat ik 'anders' was werd vooral duidelijk gemaakt door anderen. Voor het eerst was dat op een kinderfeestje van een klasgenootje. Dat klasgenootje was van Molukse afkomst. Een neef van hem was er ook en die noemde mij "Pinda". Geen idee waarom hij dat zei, zei ik "je bent zelf een Pinda!" Hierop legde hij mij uit voor wie het woord 'Pinda' bedoeld is. Namelijk mensen van Indische afkomst en niet voor de 'Molukker'. Oké...
Een ander voorbeeld is de trainer van een voetbalteam waartegen wij speelden. Toen ik langs zijn verdediger rende hoorde ik hem schreeuwen: "Pak die kleine aap". Natuurlijk kan ik dit verkeerd hebben opgevat en doelde hij op mijn behendigheid en hoezeer die hem deed denken aan die van een aap. Ik heb mijn twijfels. Naast deze voorbeelden zijn er nog vele andere voorvallen geweest. Het meest typische vind ik toch wel de vraag: Waar kom je nou écht vandaan? Alsof mijn geboorteplaats Almere niet 'écht' genoeg is.
Het Indische gevoel in mij voelde ik pas toen ik ergens in mijn twintiger jaren was. Ik was meer en meer nieuwsgierig naar de familiegeschiedenis, naar Indonesië en ik begon meer en meer te genieten van de Indische keuken. Kip was ineens 'Ajam' en gele rijst werd 'Nasi Kuning'. Alsof de smaken ineens beter bij mij pasten. De geuren brachten mij terug naar mijn Oma's keuken en waren een feest van herkenning. Tijdens een opleiding 'Systemisch werk, familieopstellingen' kwamen mijn Indische roots ruimschoots aan bod. Ik leerde meer over hoe mijn Indische achtergrond invloed heeft op mijn leven en welke patronen ik leef. Ook leerde het mij dat zowel het Nederlandse en Indische onderdeel van mij is en dat beiden niet onderkend moeten worden. Dat voelde soms toch als een tegenstelling voor mij. Want ondertussen had ik de nodige verwijten in de richting van de Nederlanders destijds in Indonesië. Ook Indonesië had zo zijn gebreken in mijn ogen. Dit vond ik erg lastig.
Nederlands-Indië. Het Indië van Nederland. Daar kom ik uit voort. Mijn vader is nog geboren in Bandung, Indonesië. In 1958 zijn mijn Opa en Oma met hun 8 kinderen vertrokken naar hun vaderland Nederland. Mijn vader is in zijn leven 1 keer "terug" gegaan naar Indonesië. Dat heeft hem goed gedaan. Hij wilde ook graag een keer met mij naar Bandung, om te laten zien waar hij vandaan komt. Hij voelde zich daar thuis, op zijn gemak. Dit hoorde ik vaker van mensen. "Als je naar Indonesië gaat, dan zal dat voelen als thuis komen." In de jaren is mijn afkeer tegen Indonesië voorbij gegaan. Ik keek er zelfs naar uit om het land te bezoeken van mijn familie, van mijn vader.
Toen het eenmaal zover was en de reis gepland stond, voelde dat als een hele grote stap. Ik vond het ontzettend spannend en naarmate het dichterbij kwam werd dit gevoel groter. Eenmaal aangekomen snapte ik wat al die mensen mij al vertelden. De temperatuur, de energie en het land voelden zo goed. De mensen zagen er bekend uit. De kinderen leken op mijn neefjes en nichtjes toen wij klein waren. De geuren van de Indonesische keuken roken als die van Oma. De smaken ook. Het voelde even als een soort van thuis komen.En toen...
...toen werd ik aangesproken in het Maleis (of Behasa Indonesia). Ik begreep er geen snars van. Dit wist ik natuurlijk al. In het Engels gaf ik aan dat ik geen Behasa spreek. "No Indonesia?" Toen ik vertelde dat ik uit Nederland kwam voelde ik een afstand ontstaan. Of die afstand van mij of de ander kwam weet ik niet. Even later legde ik uit dat wij Bandung kwamen bezoeken omdat onze familie hier vandaan komt. En gelijk verdween de afstand die ik daarvoor nog ervoer. De mensen waren geïnteresseerd en vroegen ons over onze familie. Dit gebeurde nog vele malen gedurende ons verblijf in Bandung. Dit gevoel is mij erg bij gebleven. Het is nog steeds een vreemde gewaarwording. Wat ik ook gewaar werd bij mijzelf is dat ik in Bandung erg op zoek was naar het Nederlandse. Ik vond het fantastisch om Nederlandse gebouwen te zien of te herkennen. Ik wilde graag de historie zien. Ik voelde verontwaardiging dat het Jaarbeurs gebouw in Bandung niet meer zichtbaar is als Jaarbeurs gebouw. De naam is niet meer zichtbaar, er is iets voor gehangen. Hoe komt het toch dat ik eenmaal in Indonesië zo erg bezig ben met Nederland?
In Bandung hebben ook wij het Ereveld Pandu bezocht. Het was een onvoorstelbare ervaring. De energie die daar heerst is zo sterk en voelbaar. Een emotioneel rollercoaster terwijl ik daar rond liep. Boos op de Nederlanders, de Japanners, de Indonesiërs en iedereen die een aandeel had in al dat leed. Verdrietig om de vele slachtoffers. Blij om te zien dat de gesneuvelden nog steeds worden geëerd. Schijnbaar is het toch mogelijk om verschillen in afkomst, religie, geslacht en leeftijd samen te laten komen. Jammer dat het op een Ereveld is. Dat is wat bovenstaande foto ook laat zien. Het samenkomen van mensen van verschillende religies. Mijn bezoek aan het Ereveld is nog steeds voelbaar. Het blijft intens en intensief.
Wat leert dit alles mij vandaag de dag? Dat het moeilijk is en toch ook simpel. Mijn roots liggen in Nederlands-Indië. Nederland en Indonesië maken deel uit van wie ik ben. En ik voel mij een deel van beiden. De tegenstrijdige gevoelens die het Indo zijn met zich mee brengt zijn niet altijd gemakkelijk. Wel begrijpelijk. Ik voelde mij altijd al trots om Nederlander te zijn. Ik voel mij nu ook trots om Indo te zijn. Ik voel mij verbonden met beiden. En ik voel mij verbonden met de Indische gemeenschap. Ik voel liefde voor Indonesië en Nederland, de pijn en verdriet die in onze gemeenschap aanwezig is, de boosheid die wij te weinig laten zien. Ik voel dankbaarheid en trots voor alles wat deze landen mij brengen.
Indië bestaat niet. Maar leeft wel voort.
Inleiding Op maandagochtend, onderweg naar Utrecht, merkte ik dat ik behoefte had om naar binnen te keren. Aangezien ik de eerste uren alleen op onze werkruimte zou zijn, bedacht ik dat het een goed moment zou zijn om (eindelijk) een ‘Innerlijke Reis’ te ondergaan. Aangekomen op locatie, begon ik met mijn gebruikelijke ritueel: de ruimtes openen, theezetten en onze stenenset (hierover later meer) op de gebruikelijke plek leggen. Daarna ging ik op zoek naar een goede afspeellijst. Ik kwam uit op mijn “MAN” lijst (die ik later heb omgedoopt tot “MAN Schaduwlijst”). Ik heb ChatGPT mijn intentie voor de reis ingegeven: een afspeellijst voor Systemisch Mannenwerk die vanuit de schaduw reist en het pad van de ziel volgt, en om op basis van mijn nummers nog een aantal (vier) toevoegingen te doen en daarna een logische volgorde eraan te geven. Sidenote: het is fascinerend en spot-on waar ChatGPT mee kwam. Nu was het bijna tijd om ‘op reis’ te gaan. Ik bereidde de ruimte voor, legde mijn matje klaar, hier en daar wat symbolen, dekens (omdat ik weet dat je lichaam in een trancestaat afkoelt) en een oogmasker om het goed donker te maken (persoonlijke voorkeur). De afspeellijst stond klaar en ik nam een “chocolaatje”, zoals Luit het noemt. Het chocolaatje, ook wel Chocobliss genoemd, bevat een kleine dosering McKennaii paddo’s en Caapi. De Reis Het nummer dat ik gebruikte om te ontspannen was "Drop" van Einaudi. Ik volgde mijn ademhaling om naar binnen te gaan zoals ik dat doe bij meditaties en/of visualisatie. Een heerlijk nummer met een “zware” ondertoon. Het duurde even voordat ik kon zakken. Ondanks mijn behoefte om naar binnen te keren en angst, schaamte, verlies, afscheid, en rouw aan te kijken, vond ik het ook moeilijk om me daaraan over te geven. "Come As You Are" van Nirvana hielp om los te laten. Er werd ook iets wilds in mij aangewakkerd. In ieder geval veel energie/beweging in mijn onderlichaam. De hieropvolgende nummers lieten kracht, woede, strijdlust en agressie loskomen. Het was heerlijk om die gevoelens volledig door mij heen te laten stromen. Het voelde als een overgangsrite die mij voorbereidde op de schaduw die ging komen. Dwars door thema’s als dood, geweld & agressie, woede, vernietiging, en daadkracht heen. Rauw, oerkracht en ongepolijst. Vervolgens kwam "They Don’t Care About Us" van Michael Jackson. In eerste instantie bracht het mij strijdlust, maar meer naar buiten gericht. Daarop volgde een aanklacht naar “anderen”. Maar ook mijn eigen slachtofferschap, onmacht en hulpeloosheid werden zichtbaar. “Ik ben klein en de buitenwereld groot, sterk en gemeen”. Wat volgde waren diepe gevoelens van angst en verdriet. Verstilling en een nog diepere afdaling in de schaduw kwam met Henry Purcells “What Power Art Thou”. Hier kwam ook de realisatie dat in de schaduw per definitie licht aanwezig is. Die realisatie gaf troost en ook rust om dieper te ademen en mijn angsten en pijnen te onderzoeken. Het bracht hoop. Tot nu toe voelde de reis eenzaam. Niet op een vervelende manier, maar wel een die ik alleen liep. Een betere timing was er niet voor het nummer "Brother" van Kodaline. Mijn aandacht ging naar de mannen en broeders om mij heen. Want hoewel het soms eenzaam kan voelen en alsof ik het alleen moet doen, heb ik ook mogen ervaren dat er mannen zijn die graag met mij meelopen. Ook al moet ik de weg zelf lopen, ik hoef het niet alleen te doen. Er zijn vele mannen die eenzelfde pad bewandelen. Ik begroette mijn broeders van wie ik weet dat ze er zijn, en de broeders die ik nog tegen ga komen. Het gaf mij bedding om verder te reizen met "Path of Fossils (Day 6)" van Einaudi. Onderweg zijn, ontheemding, ontzettend veel verdriet. Maar ook kindspijnen kwamen naar boven. De ontwikkeling van het feminiene in mij voelde pijnlijk, trillend en getraumatiseerd. Ongezonde seksualiteit. Een trilling die zich heel zacht losmaakte vanuit mijn linkerbeen. Tot het weer stil werd. Dader- en slachtofferdynamieken tussen het masculiene en feminiene, met de uiteindelijke realisatie dat in beiden een gekwetst deel aanwezig is. Een onvolwassen overlevingsdeel dat maar al te graag het gevecht aangaat, manipuleert, overschreeuwt, en muurtjes omhoog gooit. En gelukkig ook met hele gezonde masculiniteit en femininiteit. Die voorbij de innerlijke dader en slachtoffer kon kijken en het gekwetste deel kon zien en vasthouden. Waar ruimte is voor beiden, waar genot een groot goed is en er weinig taboes zijn. Niet gek dat ik vanuit hier nog dieper verdriet heb kunnen voelen, maar daarna ook tranen heb laten stromen van opluchting, hoop en liefde. Het voelde stevig, gegrond en lichter. Serieus, maar wel met levenslust. Klaar om op te staan. De grote verrassing uit de playlist was "Courage" van Villagers. Uplifting en tegelijkertijd raakte het diep in mijn ziel. "Courage" sneed dwars door mij heen, echter niet om te verwonden, maar juist om te helen. Om schuld en schaamte nog eens diep in de ogen te kijken en ze niet meer uit de weg te gaan. Met een ongelooflijke mildheid, nu ook eens naar mijzelf. En ook een diepe kracht en vuur die vanuit mijn onderste chakra als een golf omhoogkwam naar mijn keel(chakra). Spreek!!! "Man in the Mirror" (MJ) bekrachtigde dit gevoel nog eens. En nodigde mij ook heel erg uit om de verantwoordelijkheid voor mijn (aan)deel serieus te nemen. Om mij niet meer te verstoppen. En dat voelde ook heel erg bevrijdend. Ik zei tegen mijzelf: “Ga staan en laat jezelf zien!”, Heerlijk. En net toen ik dacht dat de heftigheid wat minder werd, kwam "Wayolo Yamoni" (Christopher Tin). 12 minuten POWER. Soms bijna overweldigend tijdens mijn reis. In het kleine en zeker in de grootsheid. De intensiteit van de seizoenen van de Natuur die door mij heen knalde. De ongelooflijke intensiteit en kracht van het Vrouwelijke. De body en de daadkracht van het Mannelijke. Ongetemd kwam het Leven door mij heen. Wat een power en wat een ontzag heb ik hiervoor gevoeld. Wat dit nummer naast de verbinding met de/mijn natuur deed, was de verbinding met het hogere, het spirituele. Natriltijd Nu in mijn playlist doe ik dat met "Nuvole Bianche" van Einaudi. Heerlijk voor bezinning en om zachtjes “na te trillen”. Tot rust komen, neerdwarrelen, voelen dat werkelijk alles openstaat en dat energie vrijuit stroomt. Het laatste nummer begint melancholisch en toch ook licht, beweegt zachtjes mee, met hier en daar wat sterrenstof (hoge twinkelingen). De tekst en stem is voor mij de perfecte afsluiter. “How rare and beautiful it truly is that we exist” Link naar de afspeellijst op Spotify: https://open.spotify.com/playlist/6earBplX5QPeBH6TOYlvoI?si=7280a22caeb34b1b
Vaak hoor ik van deelnemers aan opstellingsdagen dat familieopstellingen zo magisch zijn. Deze magie ontvouwt zich doordat representanten opmerkelijk veel kunnen voelen en waarnemen, en patronen en dynamieken zichtbaar kunnen maken voor de vraaginbrengers. Hoewel ik opstellingen een zeer waardevolle methode vind, ligt daar voor mij niet de essentie van de magie. Maar waar dan wel? Voor mij is een opstelling (met representanten) slechts een methode. Een prachtige methode, dat zeker, maar niet meer dan dat. De werkelijke kracht, het fundament, is voor mij het Systemisch Fenomenologisch Werk. De kennis van en het begrip voor de Gewetens, de basisprincipes, de fenomenologische waarneming en het bewustzijn van wat patronen en dynamieken teweegbrengen in systemen en bij individuen - hier begint mijn fascinatie en passie. Ik ontmoet mijn klanten en onze studenten ergens op hun (innerlijke) reis. In beweging en onderweg werken we aan bewustwording, innerlijke wijsheid, (innerlijke) ordening en het ontdekken van hun (en onze) natuur. Hoewel dit mooi kan klinken, is het niet altijd een prettige of gemakkelijke reis. Dit werk vereist dat men de eigen schaduw onderzoekt, onder ogen komt waar angsten, diepe pijnen en overlevingsmechanismen hun oorsprong vinden. Het gaat om het aangaan van schuld en schaamte en om afscheid te nemen. Het biedt ruimte, maar ik kan je verzekeren dat je er niet met schone handen vanaf komt. Hierin ligt voor mij de magie. Het werken met mensen die, ondanks alles, bereid zijn deze weg te bewandelen. Want vaak weten de mensen die ik tegenkom in dit werk, dat zij met Systemisch Werk het leven in al haar (veer)kracht kunnen waarnemen en ervaren. En wat is er magischer dan het leven zelf? - Léon Kempees, maart 2024 Benieuwd wat Systemisch Werk en/of Opstellingen voor jou kan betekenen? Kijk onder Coaching & Counseling voor individuele/relatie trajecten. Of neem contact met mij op via de mail of WhatsApp. Wil je zelf leren werken met Systemisch Werk & Opstellingen? Kijk dan eens op de website van de Spekkoek. Academy !
In november 2023 zijn Léon en Naomi de eerste groep gestart van de opleiding Systemisch Werk & Opstellingen van de Spekkoek. Academy in Utrecht.
Oproep om online jouw familiesysteem in kaart te brengen via een Genogram!
Gedicht over mijn bezoek aan het Ereveld in Bandung Indonesië. Een ongekend indrukwekkende ervaring.
